زمان تغییر در هیات مدیره اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای فرا رسیده است 

تیتر 20-  طی چهار سال گذشته، عملکرد هیات مدیره اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای با چالش‌های متعددی مواجه بوده و عدم موفقیت در مقابله با چالش‌ها، نگرانی‌های بسیاری را در بین فعالان صنف ایجاد کرده است. همین امر، نیاز به تغییر در ترکیب فعلی را اجتناب‌ناپذیر ساخته است. 

اگرچه اکثر اعضای هیات‌مدیره اتحادیه کشوری فروشگاه‌های زنجیره‌ای، از مدیران باسابقه در حوزه مدیریت فروشگاه‌های زنجیره‌ای، خرده‌فروشی و اصناف به شمار می‌روند اما کارکرد اتحادیه در سال‌های اخیر، رضایت‌بخش نبوده است.

فقدان برنامه‌ریزی راهبردی برای توسعه صنف، نداشتن برنامه مدون و جامع برای ارتقای جایگاه فروشگاه‌های زنجیره‌ای، عدم پیگیری مطالبات صنفی، ضعف در آموزش، اطلاع رسانی و پاسخگویی و همچنین عدم شفافیت در تصمیمات و عملکرد، از مهم‌ترین انتقاداتی است که به اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای وارد شده است.

علاوه بر اینها، منتقدان بر این باورند طی دوره اخیر، یعنی از 1399 تا امسال، اتحادیه در زمینه مدیریت و هماهنگی صنف خرده‌فروش‌ها و نظام توزیع عملکرد موفقی نداشته است. عدم حمایت از منافع اعضا در شرایط دشوار اقتصادی و نادیده انگاشتن نقش فروشگاه‌های زنجیره ای تک‌محصولی نیز از دیگر ناکامی‌های اتحادیه بوده است.

عقب ماندن آمار توسعه فروشگاه های زنجیره ای از برنامه، مسکوت ماندن توسعه دفاتر استانی اتحادیه، عدم توسعه شبکه قوی برای نظارت برشعب، جلوگیری از تعطیلی گسترده شعب فروشگاهی با ارائه حمایت ها و مشاوره های لازم به برند های فروشگاهی و... از جمله مواردی است که عملکرد اتحادیه را با چالش مواجه کرده است.

همچنین ارائه تخفیف‌های غیرواقعی برخی فروشگاه‌های زنجیره‌ای، ناتوانی در پاسخگویی به نیازهای بازار، عدم اطلاع‌رسانی و نیز فقدان مدیریت شکاف‌ها و اختلافات بین اعضا با تامین کنندگان در سیاست‌ها و رویه‌ها، برخی دیگر از نشانه‌های ضعف عملکرد اتحادیه برای اتخاذ تدابیر مناسب به منظور بهبود نظام خرده‌فروشی و توزیع است. این موارد که تنها بخشی از چالش‌های حل‌نشده است، ضرورت تغییر در ساختار هیات‌مدیره اتحادیه را برجسته می‌سازد.

 
واقعیت این است که بازار خرده‌فروشی به‌ سرعت در حال تغییر و نیازمند نوآوری و تطبیق با روندهای جدید است. با این حال، هیات‌مدیره فعلی نتوانسته به نیازهای بازار آنطور که باید و شاید پاسخ مناسب بدهد.

از جمله دلایل ناکامی، عدم وجود استراتژی‌های نوآورانه و نبود رویکرد تعاملی اعضا با زنجیره تولید کنندگان و تامین کنندگان است. 

یکی دیگر از انتقادات به عملکرد هیات‌مدیره فعلی که تغییر در ترکیب را ضروری می‌سازد، عدم شفافیت در تصمیم‌گیری‌های کلیدی و نگاه تقلیل‌گرایانه به صنف است.گفته می شود برخی تصمیمات بدون مشورت با اعضای اتحادیه و بدون ارائه دلایل و مستندات منطقی و کافی اتخاذ شده‌اند یا سهم بعضی از فعالان نادیده گرفته شده است.

 به عنوان مثال، به دلیل تمرکز هیات‌مدیره و تجربیات اعضا بر اقلام اساسی به‌ویژه مواد غذایی و بهداشتی، فروشگاه‌های زنجیره‌ای فعال تک‌محصولی در حوزه لوازم خانگی، پوشاک و .... جایگاه چندانی در تصمیمات هیات مدیره ندارند. همچنین سهم فروشگاه‌های زنجیره‌ای در سایر استان‌ها، از غفلت‌های هیات‌مدیره اتحادیه‌ای است که پسوند «کشوری»  را یدک می‌کشد و اکنون از نظر عملکرد به «استانی» و پایتخت، تقلیل یافته است.

اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای در پیگیری مطالبات صنفی اعضا نیز عملکرد قوی نداشته و در برابر مقررات ناظر بر فعالیت این فروشگاه‌ها که با منافع صنف چندان همخوان نبوده، موضع گیری قاطعانه اتخاذ نکرده است.

اقدامات این اتحادیه در زمینه حل مشکلات روزمره فعالان صنف، مانند رشد سرسام آور اجاره ها، کمبود نقدینگی، دشواری‌های تامین کالا و... اثربخش نبوده است. یکی از مسیرهای موفقیت اتحادیه، ایجاد و تداوم ارتباط موثر با نهادهای متولی و بالادستی است؛ اتفاقی که در دوره اخیر هیات‌مدیره، بایسته و شایسته نبوده و همین امر موجب شده منافع اعضای اتحادیه کاملا حفظ نشود.

فقدان رویکرد واحد در تعامل با زنجیره تولید از دیگر ضرورت‌های تغییر در اعضای هیات‌مدیره اتحادیه است. این موضوع، باعث شده از یک‌سو، شاهد بی‌توجهی به گلایه‌های شبکه تولیدکنندگان و شرکت‌های پخش و از سوی دیگر، ورود ناگزیر تولیدکنندگان بزرگ به عرصه تاسیس فروشگاه‌های زنجیره‌ای و شبکه توزیع باشیم، زیرا آنها احساس می‌کنند به حقوق‌شان اجحاف شده است.

پیامدهای منفی این آشفتگی در تعامل با زنجیره تولید، تضعیف توان رقابت تولیدکنندگان داخلی، افزایش قیمت تمام‌شده کالا برای مصرف‌کنندگان و خدشه‌دار شدن اعتماد بین تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان است.

با توجه به این چالش‌ها و ناکامی‌ها، برای افزایش شفافیت و اعتمادسازی، تغییر در رویکردهای مدیریتی و حضور افراد متعهد به شفافیت و پاسخگویی در هیات‌مدیره ضروری است. به نظر می‌رسد برخی از اعضای فعلی، اعتقاد لازم برای تعاملات رسانه‌ای از طریق نشست‌ و گفتگو، ارتباط موثر با تامین کنندگان و مصرف‌کنندگان، همسویی با افکار عمومی و پاسخگویی به پیشنهادها یا شکایت‌های احتمالی را ندارند. 

در همین زمینه، عدم نظارت اتحادیه، از یک‌طرف، منجر به درج قیمت تولیدکننده روی کالاها و از طرف دیگر، موجب اعلام تخفیف‌های غیرواقعی و شعارهای دهان‌پرکن در زمینه کاهش قیمت در برخی فروشگاه‌ها شده است و ظاهرا پاسخگویی به شبهات مصرف‌کنندگان ، اهمیت چندانی برای اتحادیه ندارد.

 
با توجه به ناکارآمدی اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای در چهار سال گذشته، به نظر می‌رسد تجدیدنظر در ترکیب هیات مدیره یک اولویت است؛ متخصصان متعهد مجربی که توانایی برنامه‌ریزی راهبردی، پیگیری مطالبات صنفی تمام فعالان صنف، ایجاد شفافیت در عملکرد و پاسخگویی را داشته باشند و جایگاه فروشگاه‌های زنجیره‌ای را در نظام توزیع و خرده‌فروشی ارتقا دهند.

اکنون پرسش این است که اگر انتخابات هیات‌مدیره اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای، فرصت دوباره برای ارتقای سهم این فروشگاه‌ها، تدوین راهبردها و اتخاذ روش‌های موثر برای تامین حقوق صنف خرده‌فروشی و مصرف‌کنندگان و یک رویداد مهم و سرنوشت‌ساز است، چرا خبری از برگزاری آن منتشر نمی شود؟!